गर्मी महिना लागेसँगै आँपको सिजन सुरु हुन्छ, र बजारमा विविध जातका विभिन्न स्वादका आँप उपलब्ध हुन थाल्छन्। ‘फलहरूको राजा’ भनेर चिनिने आँपको स्वादिलो रसिलोपनले प्रायः सबैलाई लोभ्याउँछ। तर मधुमेह (डायबेटिज) भएका बिरामीहरूका लागि भने आँप स्वादभन्दा बढी सतर्कताको विषय बन्न सक्छ। आँपमा प्राकृतिक चिनी (फ्रुक्टोज) को मात्रा उच्च हुन्छ, जसले रक्तमा ग्लुकोजको स्तर तीव्र रूपमा बढाउन सक्छ। मधुमेहको अवस्थामा प्यान्क्रियाजले इन्सुलिन पर्याप्त मात्रामा उत्पादन गर्न सक्दैन वा शरीरले त्यसलाई प्रभावकारी रूपमा प्रयोग गर्न सक्दैन, जसले गर्दा कार्बोहाइड्रेटयुक्त खाना वा फलफूलले तत्काल असर पुर्याउँछ।
यद्यपि आँपमा चिनीको मात्रा धेरै भए पनि यसमा अन्य धेरै लाभदायक पोषक तत्वहरू पाइन्छन्। आँपमा डाइटरी फाइबर प्रशस्त हुन्छ, जसले पाचन प्रणालीलाई सहयोग गर्छ र ग्लुकोजको अवशोषणलाई सुस्त बनाउँछ। साथै, यसमा भिटामिन C, E, K, B-कम्प्लेक्स र म्याङ्गिफेरिन, क्युएर्सेटिन जस्ता एन्टिअक्सिडेन्ट हुन्छन्, जसले शरीरमा इन्फ्लामेसन कम गर्न र कोषहरूलाई सुरक्षा गर्न सहयोग पुर्याउँछ। त्यसैगरी क्याल्सियम, पोटाशियम, म्याग्नेसियम, कपरजस्ता खनिजले हृदय तथा स्नायु प्रणालीको सन्तुलनमा योगदान दिन्छन्।
मधुमेह भएका बिरामीहरूले आँप सेवन गर्दा अत्यन्त सावधानी अपनाउनुपर्ने हुन्छ। चिकित्सकहरूको अनुसार, एकैपटक एक कप (झण्डै ८५–१०० ग्राम) भन्दा बढी आँप खानु हुँदैन, र त्यो पनि भोजनसँग वा अन्य फाइबरयुक्त खाना सँगै खाँदा उपयुक्त हुन्छ। आँपको ग्लाइसेमिक इन्डेक्स (GI) झण्डै ५५–६० को बीचमा पर्छ, जुन मध्यम स्तरमा भए पनि यसको ‘ग्लाइसेमिक लोड’ कम हुन्छ, यदि सीमित मात्रामा सेवन गरियो भने। फल खानु भनेको जुस पिउनु होइन—आँपको जुस बनाउँदा फाइबर नष्ट हुन्छ र चिनीको एकाग्रता अत्यधिक बढ्ने भएकाले मधुमेह भएका बिरामीका लागि जुस बढी जोखिमपूर्ण हुन्छ।
त्यसैले, चिकित्सकहरूले सुझाव दिने गर्छन् कि आँप थोरै मात्रामा खाएर त्यसपछि रक्तमा चिनीको स्तर जाँच गर्नुपर्छ, जसले आँपले कति असर गर्यो भन्ने मूल्यांकन गर्न सकिन्छ। नियमित रूपमा आँप खान चाहने बिरामीहरूले व्यक्तिगत रक्तचिनीको प्रतिकृया बुझेर मात्र यसको मात्रा निर्धारण गर्नु उपयुक्त हुन्छ। आँप खानु परेमा यसलाई दही, बदाम वा सलाद जस्ता कम कार्बोहाइड्रेटयुक्त खाद्यवस्तुहरूसँग मिसाएर खाँदा चिनीको असर कम हुन सक्छ।
निष्कर्षमा भन्नुपर्दा, मधुमेह भएका बिरामीका लागि आँप पूरै निषेध गर्नुपर्ने फल होइन। तर, यो सेवन गर्दा मात्रामा नियन्त्रण, समयको छनोट र शरीरको प्रतिक्रियाको निगरानी अनिवार्य हुन्छ। सही तरिकाले र चिकित्सकीय सल्लाहअनुसार सेवन गर्न सकेमा आँप मधुमेह भएका व्यक्तिका लागि पनि स्वाद र पोषण दुवैको सन्तुलन मिलाउने फल हुन सक्छ।
