बुद्धशान्ति । विगत एक दशकको सरकारी विवरणले नेपालमा सडक दुर्घटनाबाट दैनिक रूपमा सात जनाको ज्यान जाने गरेको देखाएको छ । कतिपय विज्ञहरू यसले नेपालमा सडक सुरक्षाको अवस्था “भयानक रहेको देखाएको“ बताउँछन् ।
दुर्घटनामा आफ्नो परिवारका सदस्य गुमाएकाहरूले सडक दुर्घटनाले आफूहरूलाई “आर्थिक र मानसिक“रूपमा गहिरो क्षति पुगेको बताउने गरेका छन् । सडक दुर्घटनामा धेरै क्षति पुग्छ तर हवाई दुर्घटनामा जस्तो सरकारले ’ध्यान दिँदैन’ । अधिक सडक दुर्घटनाका कारण कुनै पनि परिवार र राज्यलाई समेत व्यापक घाटा पुग्ने सरकारी निकायहरूले नै गरेका कतिपय अध्ययनहरूको निष्कर्ष छ ।
ती अध्ययनअनुसार सडक सुरक्षा अभिवृद्धि र दुर्घटना न्यूनीकरणका लागि नेपालमा एउटा छुट्टै निकाय बनाउनुपर्ने आवश्यक भइसकेको छ । यद्यपि अध्ययनपछि बुझाइएका प्रतिवेदनहरूमा दिइएको त्यस्तो सुझाव कार्यान्वयनतर्फ सरकारले खासै चासो नदेखाएको विज्ञहरू बताउँछन् । अधिकारीहरू चाहिँ सडक सुरक्षाबारे आफूहरू गम्भीर रहेको र आवश्यक सबै कार्यहरू गरिरहेको बताउँछन् ।
सडक दुर्घटनाको मानवीय क्षति
नेपाल प्रहरीले उपलब्ध गराएको विवरण अनुसार विगत १० वर्षमा नेपालमा विभिन्न खाले सडक दुर्घनामा परेर २४ हजार ९५ जनाले ज्यान गुमाएका छन् । एक दशकमा ज्यान गुमाउनेको सङ्ख्यालाई दैनिक औसतमा रूपान्तरण गर्ने हो भने प्रतिदिन ७ जना बराबर हुन्छ । सवारी दुर्घटनामा ज्यान गुमाउनेमा वयस्क पुरुषको सङ्ख्या अत्यधिक छ । विगत १० वर्षमा नेपालमा साना र ठूला गरेर झन्डै २ लाख ६० हजार वटा दुर्घटनाहरू भएका छन् । सडक दुर्घटनामा परेर गत आर्थिक वर्ष (२०८०÷८१) मा मात्र दुई हजार तीन सय ६९ जनाको ज्यान गएको छ । सडक दुर्घटनामा गम्भीर घाइते हुनेको सङ्ख्या पनि अत्यधिक हुने गर्छ । विगत १० वर्षमा ५० हजार जनाभन्दा बढी गम्भीर घाइते भएको प्रहरीको विवरणले देखाउँछ ।
एकजना ट्राफिक इन्जिनियर तथा सडक सुरक्षा विज्ञ आशिष गजुरेल दुर्घटना हुँदा सुरुमा गम्भीर घाइते भनिएका कैयौँको केही दिनमा निधन हुन सक्ने ठान्छन् । “त्यसले गर्दा मृतकको सङ्ख्या जति सार्वजनिक हुन्छ, त्योभन्दा अधिक हुने गर्छ,“ उनी भन्छन् ।
‘मृतकमा वयस्क पुरुष धेरै’
गत वर्ष पुसमा सरकारलाई बुझाइएको यातायात क्षेत्र सुधारसम्बन्धी एउटा प्रतिवेदनअनुसार नेपालमा सडक दुर्घटनामा ज्यान जानेमा आर्थिक रूपमा सक्रिय पुरुषको सङ्ख्या ७७ प्रतिशत देखिएको छ । भौतिक पूर्वाधार तथा यातायात मन्त्रालयले गठन गरेको यातायात सुधार सुझाव कार्यदलको प्रतिवेदन–२०८०अनुसार नेपालमा सडक दुर्घटनामा पर्नेमा मोटरसाइकल चालकहरू धेरै देखिन्छन् ।
“यसले पनि नेपालमा दुर्घटनाबाट मृत्यु हुनेमा युवा समूह बढी रहेको पुष्टि गर्दछ,“ उक्त प्रतिवेदनमा भनिएको छ । प्रहरी अधिकारीहरू पनि नेपालमा अधिकांश दुर्घटना मोटरसाइकलसँग सम्बन्धित रहेको र मृतकमा पनि उक्त समूहकै धेरै रहेको बताउँछन् । उक्त प्रतिवेदनअनुसार तुलनात्मक रूपमा नेपाल अधिक सडक दुर्घटना हुनेमा पर्छ ।
प्रतिवेदनमा भनिएको छ, “दश जनामा एक जनासँग मात्र सवारीसाधन भएको नेपाल जस्तो मुलुकमा विद्यमान सवारी दुर्घटनाबाट भएको मृत्युको तथ्याङ्क असाध्यै धेरै सवारीसाधन भएका अस्ट्रेलिया, संयुक्त अधिराज्य र नेदरल्यान्डस्को भन्दा तुलनात्मक हिसाबले निकै बढी छ ।“
