काठमाडौँ – यस वर्षको यमपञ्चक अर्थात् तिहार पर्व आजदेखि रूपमा भएको छ।
पाँच दिनसम्म चल्ने यो पर्व प्रत्येक वर्ष कात्तिक कृष्ण त्रयोदशीदेखि कात्तिक शुक्ल द्वितीयासम्म मनाइने परम्परा रहेको छ।
नेपाल पञ्चाङ्ग निर्णायक विकास समितिका अनुसार आज दिउँसो एक बजेर २३ मिनेटसम्म द्वादशी र त्यसपछि त्रयोदशी तिथि लाग्ने भएकाले यस वर्षको तिहार आजबाट प्रारम्भ भएको हो।
समितिका सदस्य तथा धर्मशास्त्रविद् प्राध्यापक डा. देवमणि भट्टराईका अनुसार दिउँसोपछि त्रयोदशी तिथि प्रारम्भ हुने भएकाले आज धनतेरस (धनत्रयोदशी) पर्व मनाइँदै छ। यस दिन घर–घरमा धनवन्तरी भगवानको पूजा, धनको प्रतीकका रूपमा धातु किन्ने, र यमदीपदान गर्ने परम्परा छ। यमदीपदान आजदेखि सुरु भई पाँच दिनसम्म निरन्तर गरिन्छ।
भोलि काग तिहार र धनवन्तरी जयन्ती परेको छ। त्यसपछिको दिन अर्थात् कात्तिक ४ गते सोमबार कुकुर तिहार र लक्ष्मीपूजा एकैदिन मनाइने समितिले जनाएको छ।
कात्तिक ३ गते दिउँसो दुई बजेर ५२ मिनेटसम्म चतुर्दशी तिथि र त्यसपछि औँसी लाग्ने भएकाले लक्ष्मीपूजा पनि त्यही दिन पर्छ।
कात्तिक ५ गते (बुधवार) गाई, गोवर्द्धन र आत्मपूजा (म्हपूजा) गर्ने परम्परा रहेको छ। यसै दिनबाट नेपाल संवत् नयाँ वर्षको पनि प्रारम्भ हुने भएकाले नेवारी समुदायमा विशेष उत्सवका साथ यो दिन मनाइन्छ।
कात्तिक ६ गते (बिहीवार) भाइटीका मनाइनेछ। समितिका अनुसार भाइटीकाको शुभ साइत बिहान ११ बजेर ३९ मिनेटमा रहेको छ। दिदीबहिनीले दाजुभाइको दीर्घायु, स्वास्थ्य र समृद्धिको कामना गर्दै टिका लगाउने, मालपुवा र मिठाई बाँड्ने चलन रहिआएको छ। नेवारी समुदायमा यो दिनलाई किजापूजा पनि भनिन्छ।
तिहारलाई “प्रेम, श्रद्धा र आत्मीयताको पर्व”का रूपमा लिइन्छ। घर–घरमा सरसफाइ, दीप प्रज्वलन, देवपूजा, र भाईबहिनीबीचको माया प्रदर्शनका कारण यो पर्व नेपाली समाजमा विशेष महत्वका साथ मनाइन्छ।
